22 augustus 2017

Woensdag 16 augustus 2017 tot en met Dinsdag 22 augustus 2017:

Woensdag 16 augustus juli 2017; Foca:
Auto Camp Drina is een heerlijke camping, gerund door Familie Branco, met in de hoofdrol Branco Branco. Also starring Philip as Phill, Catharina as Cath, mamma as Mum and Steven as Steve.
We staan achter aan op het keurig aangelegde en goed onderhouden grasveld aan de ijskoude rivier de Drina. Samen met veel afwisselende campers, slechts af en toe een tentje, hebben we hier 6 fijne dagen gesleten.

Donderdag 17 augustus 2017; Foca:
Branco houdt zich als chef-de-camping voornamelijk bezig met het op de juiste lengte houden van het gras. Dat gebeurt met behulp van een motormaaier die zo nauwkeurig als een dichotoom is afgesteld op 0,99995 cm. De beruchte Bosnië-en-Herzegovineese campingwet uit 2014 schrijft namelijk voor dat campinggras korter dient te zijn dan 1,0 cm. Branco kent zijn veldwachters en neemt geen enkel risico.
De zwager van Branco, laten we hem voor het gemak Bronco noemen, is een vriendelijke en goedlachse vrachtwagenchauffeur , tevens directeur van het bedrijf dat zijn vrachtwagen exploiteert. Bronco is de man die ons gisteren uit de brand hielp met de spiegel, en vandaag rijdt hij om 10:15 voor in zijn fonkelnieuwe zwartglimmende Mercedes 300E-klasse met in de kofferbak een tweedehands zijruit voor een gedateerde geelglimmende Mercedes 1222A-klasse. Bronco steekt gelijk van wal en ik snap er niets van. Gelukkig heeft Branco –hij spreekt wat Engels- net zijn laatste micrometers voor deze morgen gemaaid en heeft hij dus tijd om zich in het gesprek te mengen en te tolken. Branco meldt dat Bronco de ruit heeft opgemeten en dat het het goede model is. Kosten 250BM voor de ruit en 15BM voor FedEx, ik tik 300BM af (150 EUR) en iedereen is blij, Branco taait weer af. Bronco gaat aan de slag, daar had ik eerlijk gezegd niet op gerekend dus ik wordt nog blijer. Eventjes dan, want al snel moet ik van enige afstand vaststellen dat het goede model toch niet het juiste model lijkt te zijn omdat het een rechterruit is en de sleuf voor het hefmechanisme dus aan de verkeerde kant zit. Bronco heeft het nog niet gezien maar ondervindt wel de nodige tegenslag in het montageproces en laat dit weten door een ononderbroken stroom krachttermen op luide wijze zijn omgeving in te slingeren. Het gevloek schalt vrolijk over de rivier en trekt de aandacht van een contingent politiebeambten dat daar in raften, vlotten, kano’s en gevulde koeken het team aan het builden is. Hun boddies hadden ze duidelijk al gedaan zodat de rivier ter plekke bruist en kolkt alsof er een ferme school piranha’s bezig is een koe te verschalken, tenminste, zo stel ik mij dat voor.
Ik kan het geploeter niet langer aanzien en loop even naar Gien die aan de andere kant van Griet de was aan het ophangen is. Gien zegt dat ik niet zo kinderachtig moet doen en stuurt me direct terug zodat ik, na een rondje Griet, in 2½ seconde weer op de-plek-waar-het-allemaal-gebeurt een zwaar zwetende Bronco aantref, nu in het gezelschap van 12 krachtig gebouwde politieagenten. De grootste neemt kordaat de leiding en maakt non-verbaal duidelijk niet van plan te zijn deze de aankomende kwartieren nog af te zullen staan. Zijn collega’s druipen één voor één gedemotiveerd af, ik zeg die training moet nog eens over. Bronco en de agent, laten we hem voor het gemak Brinko noemen, Bronko en Brinko laten er geen gras over groeien, dat mag immers niet, vragen of ik een hamer heb en zetten met vereende krachten de montage voort. Om 13:45 stellen de heren vast dat de goede ruit niet de juiste is, wenst Brinko Bronko veel succes en stapt hij in de gereedstaande politiebus, dat klinkt altijd zo lekker, de gereedstaande bus, de oefening is ten einde. Zo niet de raad van Bronko. Hij probeert mij wat uit te leggen, ziet dat ik het niet snap, pakt de ruit weer in, stapt in zijn gereedstaande Mercedes 300E-klasse en vertrekt met onbekende bestemming.
Om 14:45 is Bronko terug. Naast hem een jonge man, Milan, laten we hem Brunco noemen. Brunco is monteur en gespecialiseerd in zijruiten getuige zijn goed gevulde koffer zijruitgereedschappen. Brunco beklimt de trap en neemt de situatie van alle zijden op. Hij neemt er de tijd voor die Brunco, duidelijk een vakman, op en top onbewust bekwaam. Brunco neemt de leiding over van Bronco in wat later het eindtraject van de montage zal blijken te zijn. 20 minuten later ligt de deur volledig gedemonteerd naast Griet in het gemicrometerde gras en buigen Brunco en Bronco zich over de onderdelen terwijl ze elkaar op het hoofd krabben. “Gaat het goed?” vraagt Gien. “Dat hangt een beetje van je definitie af.” probeer ik de situatie positief te benaderen.
[Noot van de schrijver: Op dit punt aangekomen, dreigt het verhaal niet alleen uit de klauw te lopen, maar tevens te ver bezijden de waarheid terecht te komen. Ik voel mij genoodzaakt enigszins bij te sturen, hetgeen wellicht een onverwachte wending met zich mee zal brengen. Excuses voor verwarring en eventueel ongemak.]
“Zo, dat gaat goed” stel ik monter vast. De ruit is gemonteerd en Brunco is bezig met Glassex om de transparantie te verhogen. Als hij hiermee klaar is, rekenen we 20EUR af en nemen afscheid met de belofte vanavond samen bier te gaan drinken. Het was een goede dag.

Vrijdag 18 augustus 2017; Foca:
Foca centrum, ongeveer zo groot als Santpoort N, ligt op 10 minuten motorrijden van de camping en herbergt zo’n 6 supermarkten, waarvan 2 bezocht. Evenzoveel cafetaria’s waarvan de meest ‘Sovjet’ het leukst en goedkoopst, 1euro voor twee koffie. Lopend door het dorp vragen we ons af of sommige huizen de restanten van de oorlog herbergen, verlaten casco’s, kapotte ramen en muren. Achterin Foca is een nieuwe kerk gebouwd en op de bouwplaats vind HC een kogelhuls. Ook de vele begraafplaatsen getuigen van het drama dat hier heeft plaats gevonden.

Zaterdag 19 augustus 2017; Foca:
Vandaag bezoeken we de zandpyramides, door erosie gevormde versteende zandpilaren, in een natuurpark op 10 km afstand van de Camping, een mooi tochtje op de motorfiets.
Op de terugweg tanken we de Honda vol en vindt Gien een vlinder in het benzinestation. Een prachtige knoert, de grootste vlinder die wij in het wild ooit tegen kwamen, zie foto’s. De pompman vangt hem en stopt hem in een plastic zak voor onderweg.
Op de camping geprobeerd op naam te brengen. We komen op Antheraea paphia, alleen komt die hier niet voor, wel op Sri Lanka.
Iemand enig idee?
Robert misschien? We weten ’t is geen vogel, maar wel bijna!

Zondag 20 augustus 2017; Foca - Mostar:
Had ik gisteravond alle technische controles gedaan, staat vanmorgen linksvoor slap. 2,5 bar waar het gisteren nog 7 was. Van dit soort dingen raak ik toch een tikje onrustig, zeker ook omdat het voor een zware truck van levensbelang is dat de banden op voldoende spanning staan. Afijn, opnieuw lucht erin, onderweg een paar keer extra monitoren en er verder maar het beste van hopen.
Vertrek uit Foca in bergversnelling01. Die heb ik nog nooit gedraaid, maar de afrit is grinderig en keistijl –zeker 20%- met bovenin nog een hoek van circa 70o. Bovendien hadden we flink wat toeschouwers dus ook drama-technisch schatte ik in dat zo’n langzaam tegen de schuinte opkruipend monster hoger zou scoren dan wanneer het er te Renault Espacerig uit zou zien. Applaus was ons deel, beloond door de Griet met schallende hoorn en op naar Mostar.
De weg is prachtig, de omgeving is prachtig, wij zijn prachtig, kortom het leven is prachtig.
Ergens bij Gacko houden weg en omgeving op prachtig te zijn. Stel je voor, je rijdt fluitend met je elektrische fiets over de Posbank, slecht een heuveltje met fris groen waartussen konijntjes spelen met vogelbekdiertjes en aan een brokanten fontein kolibries drenken, zittend op schouders van edelherten, en rijdt aan de andere kant het terrein van de Hoogovens op. Zoiets. In Gacko komt een aantal vormen van industriële activiteit samen:
- Een kolenmijn
- Een nikkelmijn
- Een marmerafgraving
- Een kolengestookte elektriciteitscentrale
- Een energiestation
We zien Gacko dichterbij komen terwijl we de berg afslingeren, betreden de eerste buitenwijken, afval en verloedering nemen in rap tempo toe. De verslonsde buitenwijk gaat over in groezelige - kleinschalige verstedelijking, gaat over in nog groezeliger aanloop naar industrieterrein, gaat over in industrieterrein, gaat over in massale industrie. Overal gorigheid, vuilstorts, de uitstraling van diepe verontreiniging, koeltorens braken bruinige golven brakheid die in rap tempo het desolate landschap indalen. Schoorstenen priemen hun zurigheid dat zich mengt met verontreinigd fijnstof tot een alom tegenwoordig vuilgeel waas dat de atmosfeer vergiftigt en dat waarneming reduceert tot sepiabeelden van vergeten geachte sovjet tijden.
Zieke koeien scharrelen langs met waarschuwingen omhangen afrasteringen die de randen van met stinkend onkruid grauwgrijs begroeide afvalbergen markeren. Verlaten fabriekscomplexen zullen de verzieking nog decennia voeden. Machines zo groot als een voetbalveld ploegen het berglandschap om tot maanlandschap in een afgraving die mijn hele gezichtsveld inneemt en tot een diepte die me zelfs op die afstand doet duizelen.
De vogels zijn gevlucht, het leven is verroest, de mensen zwart omrand.

Maandag 21 augustus 2017; Gacko - Mostar:
Weer zo’n prachtige trek. Zijn hier ongeveer 2 uur mee bezig geweest. Geen noemenswaardige merkwaardigheden. Technisch alles OK. Onderweg ongeveer 17 koeien op het asfalt. Mooie tunnel. En toen, To en Ta:
In de buurt van N gaat de weg weer omhoog na kilometers dalen. In de hoek van het omhooggaan zitten To en Ta. To en Ta hebben de afgelopen 17 jaren besteedt aan het breien van alles wat gebreid kan worden, hebben het resultaat van deze noeste arbeid in lange rijen opgehangen aan stokjes aan draden aan struiken, juist in deze hoek van het omhooggaan, en zijn er voor gaan zitten. Uitdagend! Ta geil glimlachend tussen haar twee tanden en To met haar liefste grijns van appelwang tot appelwang. We zijn ze voorbij voordat we er erg in hebben maar stoppen na de volgende hairpin ergens in een brede berm. De pin afdalend bedenk ik krampachtig een strategie, en vermoed dat het anders zal lopen, dus , wat maakt het uit. De dames ontvangen ons op traditioneel Bosnische manier en krap 1½ seconde later ben ik op wonderbaarlijke wijze getransformeerd in De-Drager-Van-Alles-Wat-Van-Wol-Is. Jezus, wat kriebelt dat, ik kan er bij de gedachte alleen al nu nog een rolling van krijgen. Dit is het soort stof waar ze vroeger de broeken van maakten waar je mee naar zondagsschool moest. Getver. Dan probeerde je je benen zo stijf te houden dat ze de stof niet raakten. Vooral met warm weer was dat vreselijk. Zweet in je knieholte en daar die prikkelstof tegenaan, ging je nog meer van zweten, aaargh, terwijl ik dit tik, gruwelt mijn gruwel over mijn grabbel. Ik heb daar nog jaren nachtmerries van gehad. Dan droomde ik van een soort van vervormbare bal, van binnen zacht, aan de buitenkant ruwe haren en die dan langzaam je mond in draaide. Ik krijg ter plekke uitslag.
We kopen een vest, een paar sokken, een paar handschoenen en een shawl. Ben benieuwd aan wie we deze souvenirs zullen schenken …

100 slingers verder aan de andere kant van de bergen, in het brede dal: Mostar.
We staan op camping Wimbledon en drinken koffie met Ibro.
Ik vraag Ibro hoe het hier was tijdens de oorlog in de jaren 90.
Hij legt uit:
We zitten hier in Herzegovina, het noorden noemen ze Bosnië; er heerst een soort Nederland – België verstandhouding tussen Herzegovina en Bosnië; verschil is dat het BiH 1 soevereine staat is.
Bosnië is overwegend islamitisch, Servië is overwegend Orthodox, Kroatië is overwegend katholiek.
In Bosnië wonen Bosniakken, Serven, Kroaten en Albanezen.
In 1992, het voormalige Yugoslavia was uiteengevallen in Servië, Kroatië, BiH, Montenegro, Macedonië en Slovenië, besloten presidenten Tudjman (Kroatië) en Milosevic (Servië) dat BiH herverdeeld zou worden tussen hun beide landen. Dit gedicteerd door heersende etniciteitsverhoudingen in BiH. De toenmalige president – regering – van BiH evenals de complete bevolking zelf werd buiten deze deal gehouden. Gevolg: gedonder in de glazen en niet alleen dat en niet alleen daar!
Tegenwoordig is het weer rustig in Bosnë. Ibro denkt dat iedereen zich heeft neergelegd bij de huidige status quo, dat er zoveel pijn is geweest, dat niemand dat opnieuw wil. Dat ze tenminste geleerd hebben dat politici niet te vertrouwen zijn.

We pakken de fiets naar Crno Jezero in Blagaj, de naar men claimt grootste bron van Europa. Nu weet ik niet hoe je precies een bron kunt opmeten. Pak je dan een doorsnee, een omtrek, een diepte, een volume, ik weet het niet. Wat we zagen was in ieder geval een van Bosnische (Moslim) toeristen vergeven einddal, aan beide zijden omgeven door eetgelegenheden over een lengte van tenminste 500 meters. Aan het einde van het einddal bevindt zich een grot waar water uit stroomt. Het is een flinke grot, je kunt er met een bootje in varen en vanaf buiten kun je er ongeveer 15 meter diep in gluren wat al die bootjes daar aan het doen zijn. Het krioelt er van de mannen met baarden, vrouwen met baarden en vrouwen in volledig kostuum waarbij ook de baard bedekt is, sterker nog, waarschijnlijk juist vanwege die baard. Zonder al dat gekrioel zou het echt onwaarschijnlijk mooi en uniek geweest zijn. Nu was het alleen uniek. En leerzaam. Want nu weet ik dat je het formaat van een bron vaststelt door het aantal bezoekers te tellen.

Dinsdag 22 augustus 2017; Mostar:
We gaan vanavond Mostar bezoeken, dat schijnt de grootste kans te geven op een redelijk rustig verloop van het bezoek, bovendien is het licht dan fraaier en de tempie lager.
Eerst Juuls uitlaten, boodschappen, deze tekst noteren, de foto’s organiseren, selecteren en overzetten, GGWBJN publiceren, Juuls uitlaten, Ma bellen, Antoon bellen, Altaf contacten, de wassen draaien, de vriezer ontdooien, Juuls uitlaten, geld pinnen, wijnproeverijtje van de lokale teler doen en Juuls uitlaten.
De lokale teler teelt lokale druiven. Dat klinkt logischer dan het in de praktijk is. Vaak zie je dat lokaal gekozen wordt voor mondiaal succesvolle druivenrassen als Cabernet Sauvignon, Sauvignon Blanc, Pinot Noir of Chardonnay (Nah, doe mijn maar een Sjardonneetje). Soms met succes, men weet werkelijk iets toe te voegen aan het bestaande gamma indrukken, weet een specifiek terroir te vangen, weet de vinificatie fijn te slijpen op de lokale omstandigheden. Vaak echter teleurstellend vervelend opnieuw een matige poging het bekende te imiteren, waardoor, zelfs als dat lukt, het resultaat weliswaar herkenbaar, toch altijd saai is.
Niet onze Bosnische kanjer. Die gaat voor Zilavska (wit) en Blatina (rood). Ik heb in verband met mijn research ten behoeve van dit verslag, dat immers uitkomt voordat de officiële proeverij kan plaatsvinden, van beiden al het één en ander door de mond moeten laten rollen. En de voorlopige resultaten van deze pregoutage hebben mij doen besluiten beide druiven te adopteren, sterker nog, er voor te zorgen dat deze topcepages (vrh grožđa) door ten minste 75% van wijnminnend Nederland zullen worden geadopteerd, hetgeen in de praktijk betekent: opgenomen als standaard huiswijn van betreffende adopteur. En dat is helemaal niet moeilijk of vervelend. Deze wijnen zijn zo prachtig en toch zo betaalbaar, dat iedereen die zichzelf serieus een lol wil doen, na de eerste kennismaking al verkocht zal zijn waardoor verkrijgbaarheid de grootste uitdaging zal blijken te zijn.
Maar goed, beginnen bij het begin, we moeten van “onbewust” naar “bewust” en daarvoor is kennis / ervaring nodig.
Dus Eer&Ink, Rob&Tien, Jur&Erik, Cees&Mariska, Annemiek&Dick, Wil&Mark, Maaike&Peter, Rob&Maud, Ruud&Hetty, Man&Nor, Alwin&Yvonne, Klaas&vrouw, Ruud&Elise, Frank&Lies, Edwin&Heleen, Paul&Saskia, Ines&man, Anita&Fred, Gabriel, Jaco&Ingrid, Wieck&Coen, Jeannine&Ronald, Ar&Ien, Anja&Mario, Rene&Netty, Marianne&Marc, Rianne&Peter, Angret&Hans, Jaap&Annie, Loek, Marian G, Robert&Tanja, Wendy&Koen, Agnes&Han, Cor&Ria, Gerda&Cor, Susanne&Sjoerd, Jet&Lex, Erik&Mieke, Lidwien, Jet&Giel, Han&Margot, Piet&Tonnie, Jip&Floor, Rom&Lilly, Ma, Ruud Cardol, Margot H, Mieke&Frits, Joep&vrouw, Erik&Fleur, Martijn&Maaike, Alex&Simone, Karin&Menzo, Rose An, de Tukkers, buurman Jan&buurman Dick, Arnold&Gelma en al die andere verstokte wijnslurpers die ik hier nog vergeet, besluipt uw slijteur / slijtresse en geef opdracht tot de verkoop van een proeve Zilavska en Blatina.
Heel belangrijk, niet vergeten,
proeft met smaak en laat mij ’t weten!